nobel prize in marketing economics

Déronlle o Nobel a Thaler. É un economista orixinal e creativo. Foi moi importante na miña tese. Isto fai que me sinta na obriga de falar del malia que a complexidade do papel que ten xogado na economía condutual durante corenta anos fai que sexa difícil. Estiven a repasar os lugares nos que aparece na tese. Primeiramente falo del para describir os inicios da Economía condutual dado que o seu papel foi fundamental en tanto que promotor e estratega na súa difusión.

Porén, en tanto que teórico da conduta económica Thaler é importante por:

1. Ser o primeiro en intentar integrar anomalías condutuais (dende unha perspectiva da racionalidade económica convencional) en modelos económicos marxinalistas.
2. O seu traballo sobre inconsistencia temporal foi igualmente pioneiro. Chegar o primeiro é o que ten. Atento a toda anomalía existente Thaler deu co traballo do psicólogo Ainslie sobre desconto hiperbólico. O seu traballo será continuado con posterioridade por Loewenstein e Prelec e máis por Laibson (seguramente o meu economista condutual favorito).
3. Por último, debe ser igualmente o primeiro economista condutual en abandonar o proxecto de integración de variables psicolóxicas en modelos convencionais (marxinalistas). Actualmente traballa en conceptos que lle permiten explicar fenómenos concretos que se afastan do marxinalismo. Un destes conceptos é o de nudge, ou empurrón. Define o seu traballo actual como o estudo dos humanos, por contraposición aos econs, que é o que estudarían os economistas convencionais (marxinalistas).

Eu son crítico coa súa obra, hai moitas cousas coas que estou en desacordo malia que recoñezo a súa importancia como pioneiro, a súa creatividade e afouteza. Intentemos ser sistemáticos:

1. A súa concepción de racionalidade e do que a impide é debedora dunha parte da obra Kahneman e Tversky: o que representa a teoría das alternativas (Prospect Theory), que consiste na identificación da distancia entre a valoración subxectiva humana e aquilo que normativamente sería considerado como óptimo. A valoración subxectiva é de carácter hedónico (algo que a xente sinte no estómago cando é posta ante dúas alternativas). A valoración vese distorsionada polo medo á perda e polo punto de referencia (aquilo ao que estamos afeitos). Thaler continúa esta senda.
2. É certo que esta modulación hedónica da valoración das alternativas que se afrontan ten consecuencias económicas importantes. Porén, a integración de variables psicolóxicas en economía non é posible cando se intentan integrar nos convencionais (marxinalistas de preferencia revelada). O máis famoso modelo de inconsistencia, o que ten acadado unha máis admirada integración dunha variable psicolóxica en economía é o de inconsistencia temporal mediante desconto hiperbólico de Laibson (1997). Con el é posible explicar mellor determinados fenómenos económicos de inconsistencia pero o que queren dicir os seus parámetros xa non ten que ver co fenómeno identificado por Ainslie de impaciencia relativa, nin sequera se podería dicir que ten un sentido unicamente psicolóxico.
   1. O primeiro problema reside en que cando adoptamos unha perspectiva económica e queremos explicar a relación entre consumo e aforro esta depende de formas de humanidade diversas, e non só da clase de humanidade que ten en mente Thaler. Dependendo do noso obxecto de estudo, o recurso á inconsistencia hedónica desenfoca a nosa visión analítica. Unha das cousas que amoso na tese é que estudar os motivos de afastamento do normativo non é unha forma correcta de achegarse ao que é a racionalidade humana. Non existe unha racionalidade normativa da que nos afastemos ocasionalmente debido á interferencia de emocións, da impaciencia ou do exceso de carga cognitiva. A nosa racionalidade é unha construción precaria que depende de xeito crítico da estrutura do medio, que estando aquelado axuda a realización das nosas metas e, de non ser así, supón un obstáculo. Neste punto os modelos condutuais continuadores dos primeiros modelos de Thaler erran, confundindo a conduta reflectida nos tests realizados por persoas en laboratorios coa conduta “in the wild”. Nisto hai que recoñecer que o último Thaler, coa súa énfase na estrutura do medio acerta. A min, para decatarme da importancia do medio como facilitador de racionalidade ten sido moi importante a lectura de Andy Clark e Alva Noë, tamén de Evan Thompson e outros filósofos da mente externalistas. Porén, a maioría dos economistas condutuais seguen a caer nese erro: pensar que somos sistematicamente irracionais, e que o único remedio é o da imposición de formas de contención da emoción, ataduras contra a impaciencia, ou de contrapesos en forma de incentivos que nos acheguen ao óptimo. É por iso que na tese lle dou tanta importancia ao traballo de Dupas e Robinson sobre petos de aforro en Kenya. Os dispositivos e as tecnoloxías das que nos valemos, como eses cerdiños de barro que serven como petos para o aforro, son tecnoloxías que modifican o noso grao de impaciencia relativa, que nos fan máis pacientes aínda que dende unha perspectiva hedónica (de laboratorio) non o sexamos.
   2. O segundo problema é consecuencia do anterior: o metodolóxico. Seguindo co tema da inconsistencia temporal, tan importante para os economistas condutuais, cando estudamos a relación entre aforro e consumo os problemas de inconsistencia non teñen só unha orixe psicolóxica: as relacións de xénero e os costumes, por poñer dous exemplos significativos, posúen tamén unha importancia capital. Disto decateime a traveso do traballo de Dupas e robinson (Why Don't the Poor Save More?). A xente non é unicamente inconsistente polo efecto da tentación presente: que o volume de aforro dependa das escollas económicas realizadas por unha unidade familiar fai que ás veces as relacións de poder entre a unidade aforradora (a muller que é a responsable do coidado) e a consumidora (o home, que ten máis tendencia a gastar hoxe) sexan as que determinen a capacidade aforradora desa familia. Esta é unha das cousas que suceden no estudo de Dupas e Robinson en Kenya. Existen, certamente, fenómenos de incontinencia como os descritos polos economistas condutuais, mais tamén é certo que as relacións de xénero están a actuar nese contexto cando estudamos as economías domésticas. Polo tanto, se queremos construír un modelo agregado que explique a relación de consumo e aforro ter en conta só variables psicolóxicas non abonda.

En resumo, sospeito desa énfase nas inconsistencias debidas ás debilidades propias, ás miopías e ás paixóns humanas na súa indidivualidade. Ese gozo thaleriano no tratamento da humana incontinencia non me présta. Ese non falar das relacións de xénero como fonte de inconsistencia. A ausencia das relacións de poder, das formas de dominio, de desigualdade.